Mijn naam is Hilda Baar-Kooij

Bedenker en eigenaar van GISSKID. Al ruim 10 jaar begeleid ik leerkrachten die worstelen met moeilijke groepen of met moeilijk gedrag van individuele leerlingen.

Het is iedere keer weer een bijzondere ervaring om een groep, of een kind met behulp van de groep, te zien veranderen. Kinderen weten vaak exact wat er speelt en wat er voor nodig is om de situatie te veranderen. Kinderen denken en redeneren anders dan volwassenen en komen om die reden tot heel andere inzichten en oplossingen voor de problemen die ervaren worden. Volwassen oplossingen leveren hen veelal te weinig op.

“Ik denk dat grote mensen zelf niet goed weten hoe je problemen of conflicten moet oplossen. Wanneer ze ruzie hebben willen ze vaak niet eens meer met elkaar praten. Ik denk dat ze het zelf niet geleerd hebben toen ze jong waren” (Quincy, 10 jaar).

“Grote mensen zeggen dat je vervelende opmerkingen van je af moet laten glijden, dat je het moet negeren en je er niets van aan moet trekken. Of ze zeggen dat je het aan de juf moet vertellen, maar dat helpt allemaal niet” (Sarah, 11 jaar).

Sociale vaardigheden kun je maar ten dele overdragen. De meeste kinderen weten perfect welk gedrag gewenst wordt, maar er bestaat ook nog zoiets als groepsdynamiek. Als mens voelen we allemaal de behoefte om “erbij” te horen. Dat maakt dat we soms, tegen beter weten in, toch dingen doen die we eigenlijk niet willen of waarvan we weten dat we ze beter niet zouden kunnen doen. Kinderen vormen hierop geen uitzondering.

Wanneer je begrijpt hoe groepsdynamiek werkt en wanneer je jezelf openstelt om echt te luisteren naar wat kinderen je proberen te vertellen, verandert alles. Leerkrachten leren dat “de touwtjes stevig in handen houden” een goede leerkrachtvaardigheid is en hebben vaak niet in de gaten dat deze vaardigheid juist uitnodigt tot verzet. Op school liggen alle antwoorden al klaar voor de eerste schooldag en voordat het eerste kind ook maar een vraag heeft kunnen stellen.

Over mij

Tijdens mijn opleiding als leerkracht aan de Pedagogische Academie lag de nadruk op kinderen bij wie het leren niet “als vanzelfsprekend” verloopt. Ik leerde er dat “onze manier van schoolhouden niet alle kinderen past” (de Boer, 1980). Eenmaal voor de klas begreep ik pas echt wat dit betekende en al snel koos ik voor het speciaal (toen nog buitengewoon) onderwijs. Ik ging in deeltijd leer-en gedragsmoeilijkheden studeren aan het Seminarie voor Orthopedagogiek waar ik leerde hoe kinderen in hun gedrag laten zien waar ze in hun ontwikkeling vastlopen en aan welke bijzondere accenten in relatie, klimaat scheppen en situatie hanteren ze behoefte hebben om die ontwikkeling weer vlot te trekken (van Sprang, 1986).

Mijn focus lag in die tijd vooral op het individuele kind. Ik ging me verder verdiepen in leer- en gedragsstoornissen en begon een eigen praktijk waarin ik individuele leerlingen begeleidde en leerkrachten adviseerde in de omgang met kinderen die “storend gedrag” vertoonden in de groep. Er volgden nog meer opleidingen, waaronder een universitaire Master Special Education Needs. Ook al betrok ik de groep steeds meer, mijn focus lag nog vooral op het individuele kind.

In 2009 werd ik uitgenodigd om mijn aanpak om kinderen met een autismespectrum stoornis in hun kracht te zetten, te presenteren tijdens een internationaal groepswerk symposium in Chicago. Tijdens dit symposium veranderde mijn visie op leren als het gaat om hoe, van wie en waarom we leren. Mijn focus verschoof van het individu naar de groep waarvan het individu deel uitmaakt.

Vervolgens volgde ik een opleiding tot sociaal groepswerker. Al deze kennis en ervaringen heb ik in 2013 samengebracht in GISSKID: Groepswerk in School Situaties, Kracht in Diversiteit. Een groep is namelijk meer dan de optelsom van het aantal individuele deelnemers.

Sinds 2013 begeleid ik leerkrachten en hun groepen om samen hun kracht te vinden. Gedrag staat namelijk nooit op zichzelf, maar altijd in een context. Hoe we ons gedragen staat altijd in relatie tot de groep waarin we ons op dat moment bevinden. Ons gevoel van identiteit, van eigenwaarde, is onlosmakelijk verbonden aan de groep waarvan we op dat moment deel uitmaken (Brown, 2000).

In 2019 ben ik gepromoveerd op: De klas als een groep. Theoretische en pedagogische implicaties van groepswerk in de klas.